Zabytek w Gorzeniu pod Wadowicami, dwór Emila Zegadłowicza, gnije i może się zawalić. Lokalnych władz nie stać na jego uratowanie

Dwór letniskowy z XIX wieku w Gorzeniu Górnym pod Wadowicami to zabytek wpisany jest do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego. Należał do Emila Zegadłowicza (zmarły w 1941 roku słynny prozaik i poeta, autor m.in. "Zmór") i jego ojca Tytusa.

Późnoklasycystyczny dwór jest obiektem o znacznych wartościach architektonicznych. Otaczający go malowniczy park krajobrazowo-leśny z drzewami o wymiarach pomnikowych ma duże walory przyrodniczo-krajobrazowe - zachwycał się nim w 2015 roku Tadeusz Śledzikowski, autor książek, prezentujących skarby Małopolski.

Znajdowała się w nim bogata kolekcja sztuki międzywojnia, którą poeta zgromadził za życia. W czasie wojny Niemcy zajęli dom, zniszczyli trawnik i część ludowych pamiątek. Niektóre z nich, obrazy i liczącą dziesięć tysięcy egzemplarzy bibliotekę po 1945 roku wywieźli ze sobą. To co zdołano ocalić przed grabieżą, stało się potem podstawą muzeum biograficznego, działającego tutaj - ze zmiennym szczęściem - od 1945 roku. Po wojnie rodzina odzyskała posiadłość. Opiekowała się nią młodsza z córek Emila, Atessa.

Były tu obrazy Józefa Mehoffera, Leona Wyczółkowskiego, Zbigniewa Pronaszki, rzeźby Jędrzeja Wowry, a nawet szkice Jana Matejki. Łącznie kolekcja obejmowała 812 eksponatów. To wszystko przepadło, przynajmniej z punktu widzenia Wadowic, w 2017 roku. Wtedy to zbiory przekazał nieodpłatnie do Muzeum Miejskiego w Suchej Beskidzkiej zarząd fundacji Czartak, prowadzący muzeum. Uratowano je, ale opustoszały dwór teraz niszczeje.

Muzeum, którym jeszcze dekadę temu chwalił się Urząd Miejski w Wadowicach w swoim spocie reklamowym, jest zamknięte na kłódkę. Piękny kiedyś dworek, w którym się urodził się Zegadłowicz, pokrywa grzyb. Sypie się tynk. Budynek jest nieogrzewany i niezamieszkany. Spadkobierców poety nie było stać na jego utrzymanie.

Pojawiły się osoby prywatne gotowe kupić zabytek. Jeden z oferentów chciał zrobić tutaj hotel. Z tej ostatniej propozycji szybko się jednak wycofano. Uznano, że nie można wydać zgody ma zgody na sprzedaż zabytku na prywatne cele. Z kolei w 2019 roku padła propozycja stworzenia tutaj ośrodka kulturalnego dla artystów. W 2020 roku pandemia koronawirusa sprawiła, że samorządy miały pilniejsze wydatki i znacznie szczuplejsze budżety by zająć się tym problemem.

Bo to wstyd. Coś, co mogłoby być rozsławiającym Wadowice i Małopolskę zabytkiem, jest praktycznie zapomnianą ruderą - narzeka Maria Kryl, mieszkanka Wadowic, która pamięta lata świetności tego obiektu i samego muzeum.

Burmistrz Wadowic, Bartosz Kaliński, rozkłada ręce:

Obecnie dworek należy do Starostwa Powiatowego w Wadowicach, które może wystąpić z wnioskiem do władz wojewódzkich o dotacje na remont. Jak będziemy mogli jakoś pomóc, to na pewno to zrobimy, ale w tym momencie nie dysponujemy tym terenem - mówi.

Starosta wadowicki Eugeniusz Kurdas, obiecuje, że samorząd, jako właściciel nieruchomości, złoży wniosek do władz wojewódzkich o dofinansowanie prac zabezpieczających budynek. Środki miałyby pochodzić z dotacji na zabytki, a celem byłoby odwodnienie budynków. Dziś są już bowiem tak zawilgocone, że mieszkania w nich zagrażałoby zdrowiu. Starosta zapewnia, że będzie robił wszystko, by uchronić ten budynek przed dalszym niszczeniem.

Trzeba będzie chyba na to jednak jeszcze poczekać. Na początku marca 2023 roku ogłoszono, że aż 4 mln zł przeznaczył Sejmik Województwa Małopolskiego na konserwację 92 zabytkowych obiektów w ramach Konkursu „Ochrona Zabytków Małopolski”. Na liście były zabytkowe obiekty z miejscowości: Inwałd, Ryczów, Paszkówka, Brody i Jaszczurowa. Dworku Zegadłowicza już nie.