Prezydent Andrzej Duda odznaczył pośmiertnie troje polskich żołnierzy z Wadowic. Poznajcie ich biografie
Aniela Tyrpa z domu Dziedzic, córka Stanisława i Marii z domu Mydlarz, urodziła się 4 stycznia 1906 r. w Wieprzu k/Andrychowa, zmarła 23 grudnia 1989 r. tamże. Owdowiała jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, w 1937 r.
Jako samotna matka ciężko pracowała pragnąc zapewnić byt dwojgu małoletnim dzieciom. Mimo trudnej sytuacji życiowej nie wahała się udzielać pomocy żołnierzom konspiracji niepodległościowej. Udzielała schronienia i pomocy żołnierzom Batalionu „Włócznia” (Wadowice) Narodowej Organizacji Wojskowej i Armii Krajowej, następnie Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Później jej dom wykorzystywany był jako miejsce postoju sztabu wadowickiego batalionu Oddziałów Bojowych Armii Polskiej w Kraju. Zapewniała żołnierzom kwaterę, wikt i opierunek. W domu Anieli Tyrpy odbywały się spotkania konspiracyjne i narady sztabowe, w których uczestniczyli m.in. komendant Obwodu Wadowice APwK kpt. Bronisław Malinowski „Bohun”, dowódca wadowickiego batalionu Oddziałów Bojowych APwK kpt. Stefan Sordyl „Niebora”, „Zyndram”, jego zastępca i późniejszy następca kpt. Feliks Kwarciak „Staszek”, „Siwy”. Funkcję dowódcy grupy ochrony sztabu pełnił ppor. Mieczysław Kozłowski „Bunt”, dla którego dom Anieli Tyrpy był stałym miejscem postoju.
W działalności podziemnej wspierały Anielę Tyrpę jej dzieci, Jadwiga i Stanisław. Urodzona w 1930 r. Jadwiga (później zamężna Jordanek) pełniła funkcję łączniczki, przenosiła materiały konspiracyjne oraz broń do mieszkającego w odległym o kilka kilometrów Andrychowie kpt. Stefana Sordyla „Niebory”, „Zyndrama”. Jej zaangażowanie konspiracyjne zostało potwierdzone przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, który w 1994 r. nadał jej uprawnienia kombatanckie. Od 1991 r. była członkiem Ogólnopolskiego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Obszar Południe.
Aniela Tyrpa została aresztowana przez bezpiekę 19 lipca 1946 r. podczas pościgu za żołnierzami Grupy Operacyjnej „Błysk”. W śledztwie prowadzonym przez UB i Informację Wojskową z wyjątkową brutalnością (podczas przesłuchań w PUBP w Wadowicach zakatowany został jeden z żołnierzy oddziału, plut. Władysław Sordyl „Kula”) nie udzieliła żadnych informacji, które mogłyby posłużyć do sporządzenia aktu oskarżenia. Podczas pokazowego procesu żołnierzy i współpracowników „Błysku” przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Krakowie, na sesji wyjazdowej w Wadowicach, prokurator Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Krakowie zażądał dla niej „surowego wymiaru kary”. Dzięki swojej dzielnej postawie i konsekwentnej linii obrony przyjętej przez nią i współoskarżonych żołnierzy „Błysku”, którzy zgodnie zeznawali, że zmuszali ją do udzielania pomocy i miejsca postoju, została ostatecznie skazana na dwa lata pozbawienia wolności w zawieszeniu na trzy lata.
Pozornie łagodna kara wymierzona Anieli Tyrpie mogła wiązać się z faktem, że był to pierwszy proces żołnierzy podziemia niepodległościowego na ziemi wadowickiej, zaś ona była jedyną kobietą wśród oskarżonych, a zbliżały się wybory do Sejmu Ustawodawczego i komunistom zależało na pozytywnym dla nich wydźwięku propagandowym procesu. W pamięci rodziny zachowały się wspomnienia brutalnych przesłuchań prowadzonych w domu Anieli Tyrpy, rewizji połączonych z oddawaniem strzałów z broni automatycznej i demolowaniem wyposażenia.
Aniela Tyrpa przez całe życie ciężko pracowała, pragnąc zapewnić swoim dzieciom lepsze życie, ale nigdy nie wyparła się swojej działalności i w żaden sposób nie zaangażowała się po stronie systemu komunistycznego. Zmarła w ostatnich dniach istnienia komunistycznej Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, w przededniu odrodzenia suwerennej Rzeczpospolitej Polskiej. Nie dożyła dnia odnalezienia i godnego pochówku szczątków ppor. Mieczysława Kozłowskiego „Bunta”, który najkonsekwentniej bronił jej przed sądem i który w 2020 r. został przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudę odznaczony pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
